Nijagarini vodopadi, najveći vodopadi u Severnoj Americi, nalaze se na granici između SAD i Kanade, na istoimenoj reci, između jezera Ontario i Iri. Jednu od najpopularnijih destinacija na svetu čine tri vodopada: Kanadski vodopad (Potkovica), Američki vodopad i Nevestin veo. Hidrocentrala je sagrađena prema patentima našeg čuvenog naučnika Nikole Tesle. Večna zahvalnost naučniku iskazana je i u februaru 2020. godine, kada su vodopadi zasijali u bojama srpske zastave. Ovaj čin desio se još samo za 90. rođendan kraljice Elizabete II, vrhovnog suverena Kanade. Vodopadi se mogu istražiti sa američke i kanadske strane, a u Nacionalnom parku „Nijagarini vodopadi“ nalaze se brojne atrakcije. Nama najbitnija je svakako spomenik Nikoli Tesli, podignut 2006. godine.
Nijagarini vodopadi – opšte karakteristike
Za Nijagarine vodopade se može reći da su geološki mladi. Nastali su tokom poslednjeg ledenog doba, pre oko 9.000 ili 10.000 godina. Kozje ostrvo na reci Nijagara, deli vodopade na dva dela. Protok vode iznosi oko 11.000 kubnih metara, a mnogo veća količina vode se preliva sa kanadske strane, oko 2.500 tona u sekundi (čak 80-90% ukupne zapremine vodopada). Potkovica je visoka oko 50 metara, dok Američki vodopad meri oko 34 metra. Nevestin veo takođe pripada Americi, a od drugih je odvojen ostrvom Luna. Bazen u koji se preliva voda, dubok je oko 100 m. Dok ogromne količine vode upadaju u bazen, stvara se neverovazno moćan prizor.
Ne zna se kako su vodopadi dobili ime, ali jedna od teorija kaže da ime potiče iz jezika plemena Irokeza i u prevodu znači „deo gde je zemlja presečena napola“.
Bez obzira na zimu, voda na Nijagarinim vodopadina ne prestaje da teče. Zabeleženo je da je samo jednom bila zaleđena, 1912. godine. Tada se stvorio tzv. „ledeni most“ koji je spojio obale i zaustavio protok vode.
Nacionalni park Nijagarini vodopadi
Spektakularne vodopade godišnje poseti oko 12 miliona turista. Poseta Nijagarinim vodopadima je besplatna, ali ukoliko želite da obiđete atrakcije u okviru Nacionalnog parka, moraćete da platite. U pitanju je najstariji nacionalni park u Sjedinjenim Američkim Državama, otvoren 1885. godine.
Najpopularnija atrakcija još od 1948. godine je krstarenje brodovima kompanije Maid of the Mist. Krstarenje traje oko pola sata i dostupno je od kraja aprila do kraja oktobra svake godine. Sa kanadske strane krstarenje možete uplatiti u kompaniji Hornblower Cruises.
Pored krstarenja, sa američke strane možete prošetati kroz Prospect Point Park i popeti se na toranj sa koga se pruža vrtoglavi pogled. Pandan ovom parku, sa kanadske strane je Queen Victoria Park sa platformama sa kojih se pruža izvanredan pogled na vodopade i prolazima kako biste mogli da ih vidite sa unutrašnje strane. Osim toga, postoje dva vidikovca, Skylon Tower i Minolta Tower. Ko želi da vidi vodopade iz ptičje perspektive, može se voziti žičarom.
Zanimljivo je istaći prvu osobu koja se spustila niz slapove Nijagarinih vodopada u oktobru 1901. To je bila Eni Edson Tejlor, žena od 63 godine, koja se spustila u buretu niz Kanadski vodopad verujući da će postati bogata i slavna. Postala je samo slavna, jer nije novčano nagrađena za svoj poduhvat.
Nikola Tesla i izgradnja hidroelektrane
Nikola Tesla rođen je u selu Smiljan, u Lici, 1856. godine. Pored Mihajla Pupina i Milutina Milankovića, najpoznatiji je srpski naučnik svih vremena. Svetsku slavu stekao je zhvaljujući sistemu napajanja naizmeničnom strujom. Zahvaljujući svom izumu, bio je glavni čovek prilikom izgradnje prve hidroelekrane na Nijagarinim vodopadima. Ostao je upamćen kao jedini Srbin po kome je nazvana jedinica mere, za gustinu magnetnog fluksa – tesla.
Prvi put je čuo za ove moćne vodopade u osnovnoj školi, a zamišljao ih je kao točak koji pokreću slapovi. Nijagarini vodopadi su važili za mesto na kome se izuzetno može iskoristiti snaga vode. Još krajem 18. veka jedan čovek je napravio kanal kako bi koristio vodu za pokretanje pilane. Međutim, prvi korak ka korišćenju vodopada za proizvodnju struje načinio je Džejkob Šulkof koristeći jednosmernu struju. Međunarodna komisija za Nijagarine vodopade je 1893. godine prihvatila ponude kompanija koje su predložile upotrebu Teslinog sistema naizmenične struje. U avgustu 1895. godine hidroelekrana je isporučila prvu struju, dok se datum 16. novembar 1896. godine uzima kao dan kada je izvršen prvi prenos električne energije na daljinu u komercijalne svrhe (do grada Bafala, udaljenog 35 km od centrale).
Dan Nikole Tesle slavi se od 2010. godine, a u njegovu čast 2006. godine podignut je spomenik na ostrvu Luna, identičan spomeniku ispred Tehničkih fakulteta u Beogradu. Tesla je umro u Njujorku, u 87. godini života, u siromaštvu.
Region Velikih jezera
Velika jezera su najveća jezera u Severnoj Americi. Gornje jezero, Hjuron i Mičigen poniru u jezero Iri, čija je otoka reka Nijagara. Ona se pak uliva u jezero Ontario. Ova oblast predstavlja pravo prirodno bogatstvo SAD i Kanade i najveću grupu slatkovodnih jezera na svetu, koja se često nazivaju i unutrašnjim morima. Gornje jezero je drugo po veličini jezero na svetu, posle Kaspijskog. Ukupna dužina obala iznosi 15.540 km, od kojih 8.700 km pripada Sjedinjenim Državama.
Oblast oko Nijagare poznata je po najboljim terenima za golf u Kanadi. Osim golfa, ovde možete ići na hajking. Najpoznatija staza je Lake Ontario Waterfront Trail duga 780 km. Ljubitelji biciklizma treba da znaju da je Niagara Parkway proglašena za jednu od 10 najboljih biciklističkih staza na svetu. Postoje i vinske ture sa obe strane granice.
Rekli su o Nijagarinim vodopadima
Nijagarini vodopadi bili su inspiracija mnogim književnicima da prozbore koju mudrost o njima. Mark Tven, legendarni pisac „Avantura Toma Sojera“, smatrao ih je „velikim čudom prirode, čije su poslušne sluge duge, a njihov glas grom nebeski”. Čarls Dikens, u svetu popularan po delu „Oliver Tvist“, divio se Nijagarinim vodopadima i govorio kako se Nijagara kao oličenje najveće lepote zauvek urezala u njegovo srce i da će u njemu neizmenjena i nezaboravljena ostati, sve dok ono ne prestane da kuca. Džek London, jedan od najčitanijih pisaca u prvoj polovini 20. veka poznat po vanvremenskim avanturističkim romanima „Beli očnjak“ i „Zov divljine“, u mladosti je posetio Nijagarine vodopade i smatrao ih toliko neverovatnim da je ostao dugo nepomičan pred njima kada ih je prvi put ugledao.
