MANASTIRI VALJEVSKOG KRAJA: Valjevski kraj je veoma poznat po verskom turizmu, jer se tamo nalazi veći broj manastira, a kako je rekao Otac Justin Ćelijski „ Manastiri su osmatračnica srpske savesti. U njima nam je ostavljeno sve što je besmrtno, večno i Božansko u našoj istoriji i našem narodu. To je naše besmrtno bogatstvo, kojim se ponosimo pred celim svetom
Manastir Lelić
Na obroncima planine Povlen u istoimenom selu nalazi se manastir Lelić, koji je zadužbina Svetog Vladike Nikolaja i njegovog oca Dragomira Velimirovića. Osvećen je na Preobraženje 1929.godine. Sve do 1996.godine je služio kao parohijska crkva, a potom je pretvoren u manastir. Specifičan je zbog samog načina gradnje a ujedno to je i ono što ovaj manastir čini drugačijim od ostalih. Zidan je u srpsko-vizantijskom stilu. Dekorativna fasada je nastala naizmeničnim kombinovanjem sige i opeke. Ikonostas je iz istog vremena kao i crkva, mada je sve restaurirano tokom 1989.godine. U južnoj apsidi manastira se nalazi kivot sa moštima Svetog Nikolaja, koji je ovde prenet iz manastira Svetog Save u Libertvilu (SAD) 12.maja 1992.godine.
U manastirskoj porti sveža humka nas podseća na blagopočivšeg arhimandrita manastira Lelić, igumana Avakuma Đukanovića. Njegova blagost, toplina i mudre reči utehe nadaleko su poznate. Sadašnji nastojatelj manastira, iguman Georgije Mićić zajedno sa bratstvom manastira srdačno dočeka, ugosti i isprati horde vernika što iz zemlje, što iz inostranstva koji su svakodnevni posetioci ovog svetog mesta. Manastir Lelić, mnogi opravdano nazivaju srpski Ostrog, tvrdeći da su se kraj kivota sa moštima Svetog Vladike Nikolaja dešavala razna isceljenja. Nije slučajno što masa vernika svakodnevno posećuje ovaj manastir, tražeći mir, spokoj i utehu blagodareći Gospodu na svemu.
Manastir Pustinja
Manastir Pustinja se nalazi u selu Poćuta na nekih dvadeset kilometara zapadno od Valjeva. Smešten je na malom platou pored reke Jablanice u dubokoj klisuri. Na samom ulazu u manastirsku portu nalazi se izvor pitke planinske vode. Predanja kažu da je na mestu sadašnje crkve postojao stari hram. Postoji legenda koja ovaj manastir povezuje sa vladavinom Nemanjića, posebno sa kraljem Dragutinom, dok među meštanima ovog kraja kruži priča o tome kako je ovaj manastir dobio ime.
Po predanju, postojala su tri brata koja su gradila crkve Jovanju, Gračanicu i Pustinju. Nakon završetka radova pođoše sva trojica u obilazak, kako bi videli šta je koji od njih sagradio. Kako je Pustinja bila zadužbina najmlađeg brata, ostala dvojica braće zadivljena lepotom hrama, rekoše mu: “Zašto i nama ne reče da sazidamo ovako lepu crkvu? Dao Bog da ti pusta ostala!” Naravno, pouzdanih dokaza o ovome nema, ali meštani ovih krajeva se pozivaju na ovu priču koja se prenosi od davnina.
I pored zanimljivih legendi ipak se pretpostavlja se da je manastir zadužbina kralja Dragutina. Osnova crkve ima izgled jednobrodne građevine sa oltarskom apsidom na istočnoj i pevničkim prostorom na severnoj i južnoj strani. Na srednjem delu hrama nalazi se osmostrano kube. Crkva je građena od lomljenog kamena i sige, prekrivena crepom a kube drvenim klisom. Nešto kasnije dozidana je pravougaona priprata sa visokim zvonikom. Freske u manastiru Pustinja su nastale za vreme Turaka, kada su zografi XVI i XVII veka više težili ilustrativnosti a ne umetničkoj kreaciji. Freska Svetog Jovana Krstitelja se ističe po tačnim proporcijama, izuzetnom koloritu, lakoćom i prozračnošću.
Manastir Pustinja je dosta dugo bio muški manastir a od 1964.godine je ženski manastir.
Manastir Jovanja
Manastir Jovanja se nalazi u selu Zlatarić u blizini Valjeva. Smatra se da je podignut krajem XV ili početkom XVI veka, a posvećen je rođenju Svetog Jovana Krstitelja.
Najstariji deo crkve je jednobrodna građevina, apsida je polukružna i zasvedena, a dve priprate koje su kasnije dozidane zasvedene su bačvastim drvenim svodom. Na južnoj strani porte se nalazi spomen česma.
Manastir je ikonopisao Longin Dečanac, koji se smatra najpopularnijim srednjevekovnim freskopiscem. Živopis crkve je obnavljan nekoliko puta.
Manastir Ćelije
Manastir Ćelije se nalazi na levoj obali reke Gradac, u ataru sela Lelić kod Valjeva. Po predanju, zadužbina je kralja Dragutina (1276-1282). Drugo predanje kazuje da je manastir podignut krajem XIV ili početkom XV veka, u vreme despota Stefana Lazarevića.
Osnova crkve manastira Ćelije je u obliku jednobrodne građevine sa neobičnim rešenjem kupolnog sklopa.Od 1837.do 1928. godine Ćelije su bile parohijska crkva. Tokom XIX veka tu je radila jedna od prvih osnovnih škola u oslobođenoj Srbiji. U porti ovog manastira nalazi se grob Ave Justina koji se upokojio 1979.godine. Ćelije su ženski manastir.
Po testamentu koji je ostavio Otac Justin u Ćelijama je 2007. godine počela gradnja hrama sa tri oltara, posvećenih Svetom Savi, Svetom Justinu filozofu i Prepodobnoj Mariji Egipćanki.
Sveti Arhijerejski Sabor srpske pravoslavne crkve je 29. IV 2010. godine kanonizovao i proglasio Prepodobnog Justina Novog Ćelijskog za svetitelja. Za dan svetkovanja Prepodobnog Justina određen je 14. jun.
